Хөгжлийн зүг бид хамтдаа ..

Энэ бол би яаж 2-р курсээсээ эхлэн гэрээсээ мөнгө авахаа больж, сургалтын төлбөр, байр, хоолны мөнгөө бие даан төлөөд, цаана нь халаасны мөнгөтэй болдог байсан туршлага, арга барил юм. Үүнийгээ би "Ээж, аавынхаа мөөмнөөс гарах онол” гэж нэрлээд байгаа. Хүн өөрийн гэсэн орлоготой болж, түүгээрээ хэрэгцээгээ шийдээд, ар гэрээсээ хол, бие даан амьдрана гэдэг бол ээж аавынхаа мөөмнөөс гарах хамгийн анхны алхам учир би ийнхүү нэрлэсэн юм.

Тэтгэлэг /scholarship/ гэж юу вэScholarship гэдэг нь scholar буюу эрдэмтэн хүн гэдэг үгнээс гаралтай. Тэр ч утгаараа оюуны хөгжил, сурч боловсроход олгодог санхүүгийн дэмжлэг. Харин манайхан тэтгэлэг гэдэг үгээр орлогогүй, ядуу хүнд өгдөг тусламж хэмээн ойлгох хандлага, сэтгэхүй бий.


Тэтгэлэг нь хоёр төрөлтэй. Scholarship нь хичээлдээ сайн, нийгмийн ажилд идэвхтэй оролцдог, бусдад үлгэр дууриал болж, манлайлж чаддаг оюутнуудыг сурахад дэмждэг. Харин Grant гэдэг нь эрдэмтэн, судлаачдад судалгааны ажил хийх, эрдэм шинжилгээний бүтээл туурвих, төсөл хэрэгжүүлэхэд нь олгодог санхүүжилт юм.
Ер нь бакалаврын сургалтад тэтгэлэг олох хэцүү. Учир нь бакалаврын сургалтаар нэлээд ерөнхий мэдлэг олгодог, олон оюутан суралцдаг, 4 жил үргэлжилдэг. Хэдхэн жилийн өмнө хаалттай, ядуу буурай Монгол орны оюутан гэдгээр нь бакалаврын сургалтад тэтгэлэг олгодог байсан бол одоо тийм биш болсон. Харин магистр, докторын түвшинд сурахад тэтгэлэг олдох илүү боломжтой. Учир нь тодорхой судалгаа, эрдэм шинжилгээний ажил хийж, мэргэшиж ирдэг бөгөөд 2 жил суралцдаг.

Гадаад хэл сурах нь одоо тийм ч хүнд биш болжээ. Мөнгөтэй л бол дуртай сургалтын төвд хандаж, эсвэл эх оронд нь очиж сурах боломжтой. Гэхдээ заавал их мөнгө үрж, өөрийгөө зовоох хэрэггүй. Ихэнх хүмүүс ямар ч хэлийг нэг сарын дотор сурах гэж улайрдаг. Энэ нь хамгийн буруу гэнэ. Өөрийгөө маш сайн бэлдэхийн тулд яарах хэрэггүй. Мөн хэл сурах гэж нойргүй хонож, олон үг цээжлэх гэж зовох хэрэггүй. Ингэж цээжилсэн үг амархан мартагддаг. Ингээд энгийн бөгөөд сонирхолтой аргаас хүргэе.

1. Хамгийн эхний хийх алхам хүнд хэцүү гэсэн бодлоо орхих. Амархан гэж бодсон бүхэн хялбар бүтдэг.

2. Заавал олон үг нэг дор цээжлэх гэж бүү зов. Өөрийн сонирхосон зүйлсийн нэрийг сурч буй хэлээрээ хэлж цээжил.

3. Сурч буй хэл дээр дуулагдсан дууг байнга сонс. Ингэвэл үг цээжлэх, сонсгол тань сайжрана.

4. Тухайн хэлийг сайн мэддэг, эсвэл гадаад хүмүүстэй чадахгүй ч байсан үг сольж бай. Ингэхэд танд ичих хэрэггүйг сануулья. Тэр хүмүүс таньд буруу хэллэгийг засахад тусална.

5. Эцэст нь ойлгохгүй байсан ч ном унш. Эхлээд юу ч ойлгохгүй, харин хэсэг хугацааны дараа өөрийн мэдэлгүй үйл явдлыг ойлгож эхэлдэг байна.

1. Өдөр тутмын амьдралдаа ямар нэг шинэ, сонирхол татсан зүйлийг бий болго. Гэртээ шинэхэн цэцэг тавьж болно. Эсвэл цонхныхоо хөшгийг шинэчлэх ч юм уу, ширээн дээрээ гоёмсог бүтээлэг тавиад үз. Өчүүхэн зүйл ч гэсэн таныг сэргээдэг гэдгийг бүү мартаарай.



2. Заримдаа хамаагүй инээж бай. Инээдмийн кино, хошин шог үзэх, мөн найз нөхдийн ярьсан онигоо сонсоод элгээ хөштөл инээ. Ханатлаа инээсний дараа эрч хүчтэй болсон байх вий.

3. Ойр дотны хүмүүстээ магтаалын үгийг харамгүй хэлж сур. Хариуд нь сэтгэл бүлээцүүлсэн үг аяндаа сонсогдоно.

4. "Уур биеийг, уул морийг зовооно” гэдэг үгийг ямагт санаж яв. Дэлбэрэх дээрээ тулвал дотроо ядаж арав хүртэл тоолж уужирсны дараа бухимдлаа гарга. Ингэвэл үг чинь арай жинтэй, цэгцтэй болно. Хашгирч хэлсэн үгийг хүн сонсдоггүй, зугтахын түүс болдгийг санаарай.

5. "Амжилтын хуудас” гэдгийг өөртөө бий болго. Үр дүнтэй, амжилттай хийсэн бүхэн түүн дээр бичиж, ахин дахин үзэж бай.

6. Бэрхшээл, гачигдал тохиолдох бүрт эцэг, эхдээ ханддаг зуршлаа орхи. Болохоос болохгүйг нь хүртэл өөрөө хийгээд үз. Аандаа та асуудлыг шийдэж чаддаг болно.

7. Ойрын үеийн гурван зорилгоо цаасан дээр бич. Хэрэв зорилгодоо хүрвэл өөрийгөө үнэ цэнэтэй зүйлээр шагнаарай.

8. Хичнээн зүтгэнэ төдий чимээ амжилтад хүрнэ гэдгийг ямагт санаж яв. Таны оролдлого талаар өнгөрөхгүй нь лавтай.

Нийтлэг байдаг Олон Улсын шалгалтуудын талаарх мэдээллүүдийг танд хүргэж байна. Шалгалт болгон өөрийн онцлогтой тул холбогдох линкүүдээр орж дэлгэрэнгүй мэдээлэлийг аваарай.

IELTS (International English Language Testing System)

IELTS нь Англи хэлний чадварын шалгалтуудын нэг бөгөөд гадаадад суралцах хүсэлтэй тухайн улсын иргэншилгүй англи хэлний дундаж түүнээс дээш төвшний хүмүүст хамааралтай шалгалт юм.

IELTS /International English Language Testing System/шалгалт болон TOEFL /Test of English as a Foreign Language/-ын хооронд хэд хэдэн ялгаа бий. Үүнийг ойлгож өөр хэрэгтэйгээр шалгалтаа өгөх хэрэгтэй.

IELTS

Шалгалт хоёр үндсэн хувилбартай буюу Academic module /их дээд сургуулийн дээд боловсрол буюу зэрэг горилсон оюутнуудаас авдаг түвшин/ General training module /дунд сургууль эсвэл мэргэжлийн курст суралцах түвшний хүмүүсээс авдаг гэсэн 2 хувилбартай.

Монгол Улсын зарим номын сан, архивын байгууллагууд

АМСТ нь Америкийн Йемен Судлалын Институт(AIYS) ба Америкийн хилийн чанад дахь судалгааны төвүүдийн холбоо(CAORC) хамтран АНУ-ын Боловсролын яамны Гадаад Мэдээллийн хэрэглээний Технологийн Шинэчлэл ба Хамтын ажиллагаа(TICFIA) хөтөлбөрийн санхүүжилтээр хэрэгжүүлж буй Номын сан ба Архивын байгууллагуудын тухай судалгааны хөтөлбөр(LLAP)-ийн оролцогчийн хувьд тус бүс нутаг дахь зарим номын сан, мэдээллийн төвүүдэд хадгалагдаж буй ном болон бусад материалын тухай судалгааг авснаа толилуулж байна.

Уг судалгаанд оролцсон номын сан, архивын байгууллага, мэдээллийн төвүүдийн тухай товч мэдээлийг дор оруулав. Уг мэдээлэлтэй холбоотой лавлах зүйлсээ бидэнд дараах хаягаар илгээгээрэй: library@mongoliacenter.org Энэ имэйл хаяг нь spam bot-оос хамгаалагдсан бөгөөд үзэхийн тулд Javascript-ийг зөвшөөрөх хэрэгтэй .

Төсөл бол таны эрхэлж байгаа бизнес, бизнесийн орчин, удирдлагын систем, зах зээл, тухайн компанийн өмнөө тавьсан зорилгодоо хүрэхэд шаардагдах нөөц, үр дүнд хүрэх арга замыг тодорхойлж бичсэн баримт бичиг юм. Төсөл нь хүн уншихад ойлгомжтой, тавьж байгаа зорилт нь тодорхой, эдийн засгийн тооцоо нь хэрэгжих бүрэн үндэслэлтэй байх шаардлагатай. Аливаа төслийг боловсруулахаас өмнө бизнес эрхлэгч та дараах асуултуудыг өөрөөсөө асуух хэрэгтэй:

1. Ямар бизнес эрхлэх гэж байгаа?
2. Энэ бизнесийг эрхлэх болсон шалтгаан нь юу вэ?
3. Энэ бизнесийн хэрэглэгчид, өрсөлдөгчид нь хэн байх вэ? Энэ шинэ бизнес хэрэглэгчдийн таашаалыг хэрхэн хангаж өрсөлдөгчидтэй өрсөлдөх вэ?
4. Энэ бизнесийг төлөвлөж, үйл ажиллагаа явуулах хамгийн оновчтой арга зам юу вэ? Таньд ямар нөөц бололцоо байгаа вэ?
5. Санхүүгийн талаас үнэхээр ашигтай ажиллаж чадах уу? Хэдий хугацаанд ашигтай ажиллах вэ? Тогтвортой ашигтай ажиллуулахын тулд ямар хөрөнгө, эх үүсвэр шаардагдах вэ?

Хэлц үгс нь аливаа улс үндэстний хэл соёлын бүрэлдэхүүн хэсэг мөн бөгөөд  ярианы хэлэнд байнга хэрэглэгдэж байдгаараа тухайн ард түмнийхээ сэтгэл зүрхэнд хоногшсон байдаг.
Хэлц үгс нь оновчтой мэргэн санаа агуулж байдаг тул утгачилж орчуулдаг.

promise the moon
хэлсэн үгэндээ хүрэхгүй
үгчилбэл: сар амлах

Here's a riddle: what does a politician have in common with a young man in love?
Answer: they are both likely to promise the moon.
Оньсого: улс төрч, дурласан залуу хоёр юугаараа төстэй вэ?
Хариулт: тэд хоюулаа нар сарыг аваад өгнө гэж бэлэн амладаг.

Англи хэл сурч байгаа, гүнзгийрүүлж байгаа залуучуудад зориулан англи хэлээрх зүйр цэцэн үгийг монгол хэлээр орчуулах боломжийн талаар зарим туршиц хийснээсээ та бүхэнд  толилуулж байна.   2007  онд "Монгол-Англи хэлц үг, хэвшмэл хэллэгийн дүймэн" хэмээх ном хэвлүүлсэн , тэр номд орсон зарим хэвшмэл хэллэг буюу зүйр цэцэн үгийг  та бүхэнд толилуулж байна. Нэгдүгээрт өнгли хэлний анхан шатны талын сургалтын материал олон байдаг, хоёрдугаарт гүнзгийрүүлэх гэсэн хүн бас их байдаг учраас англи хэлний, зүйр цэцэн үг, хэллэгийг хэрхэн орчуулах нь сонин байж магадгүй. Аливаа хэлний зүйр цэцэн үг нь тухайн ард түмний суугаа ахуй орон, хэв ёс, уламжлалт ёс заншил , шашин шүтлэг зэрэг олон зүйлтэй холбоотой байдаг учраас үгчилж орчуулах гэхээсээ утгачилан орчуулах хамгийн зөв байдаг тул мэргэн дүү нэр энэ мэтчилэн орчуулгыг үзэж өөрсдөө бас орчуулах гэж үзвэл та бүхний оюун ухаанд бас бага боловч нэмэртэй, зөв амьдарч, зөв хүмүүжихэд тэнь сургаалтай бус уу.